Pod placem Wolności w Łodzi jest kanał nazywany „dętką”. Jest to podziemny, owalny zbiornik na wodę, wybudowany w 1926 roku z myślą o płukaniu sieci kanalizacyjnej w centrum miasta.
Ma ponad 142 metry długości i mieści około 300 metrów sześciennych wody. Jest połączony zasuwami ze zbiegającymi się przy placu Wolności kilkoma kanałami. Jeśli trzeba było oczyścić któryś z nich, „dętkę” napełniano wodą i po otwarciu odpowiedniej zasuwy spuszczano ją do jednego z kanałów.
Obecnie muzeum
Dziś zbiornik to budowla zabytkowa, gdyż sieć kanalizacyjną czyszczą specjalnie do tego przygotowane samochody. „Dętka” stała się więc zbyteczna o pierwotny cel przeznaczenia, ale zaczęła żyć inaczej - jako atrakcja turystyczna. Udostępnienie jej turystom zaproponował Łódzki Zakład Wodociągów i Kanalizacji. Projekt adaptacji „dętki” wykonał Krzysztof Wardecki. Wystawę w kanale, która jest częścią Historii Miasta Łodzi przygotował artysta Robert Kuśmirowski.
Muzeum Kanału „Dętka” jest najmniejszym podziemnym muzeum jakie do tej pory odwiedziłam. Owalny kształt korytarza i mała jego długość sprawiają, że głos oprowadzającego słychać podwójnie: z przodu i z tyłu - jako echo. Stąd moje skojarzenie ze stereo.
Muzeum czynne jest od maja do końca października. Bilet normalny kosztuje 5 zł, a ulgowy 3 zł. Wejście do muzeum znajduje się na środku placu Wolności, na który zgodnie z przepisami dojść można tylko jednym przejściem dla pieszych, od strony ul. Piotrkowskiej. Napisałam zgodnie, bo wiadomo jak to wygląda w realu.
Dzieło Lindleya i Skrzywana
Budowę kanalizacji w Łodzi rozpoczęto w 1925 roku. Pracami kierował inżynier Stefan Skrzywan. Kanały budowano według projektu Williama Lindleya, który wykorzystał położenie geograficzne Łodzi - od strony północno-wschodnich wzniesień w rejonie Nowosolnej i Stoków teren miasta opada stopniowo w kierunku południowo-zachodnim do doliny Neru. To właśnie pozwoliło na zaprojektowanie i zbudowanie przejrzystej sieci kanałów odprowadzających ścieki grawitacyjnie do oczyszczalni, którą zaczęto wznosić na Lublinku w 1932 roku.
„Poszarpany plac”
Plac Wolności - dawny Rynek Nowego Miasta - założony został w latach 1821-1823 jako centralny plac osady przemysłowej Nowe Miasto. Rynek wytyczono według nowoczesnych prawideł urbanistyki doby klasycyzmu, nadając mu oryginalny ośmioboczny kształt. Z placu, w cztery strony świata poprowadzone są ulice wyznaczające główne osie założenia Nowego Miasta. Przy wylocie ulicy Piotrkowskiej znajdują się dawny ratusz miejski oraz kościół rzymsko-katolicki. Z prawej strony ratusza stoi dawny dom Bogumiła Zimmermanna, w którym mieści się najstarsza łódzka apteka. Pod nr 9 usytuowana jest „Kamienica pod Lwem” z 1890 roku. Część budynków wokół placu powstało po wojnie. Dla mnie cała obecna zabudowa placu jest „poszarpana architektonicznie”. Zresztą to poszarpanie jest charakterystyczne dla całej Łodzi, gdzie piękne, odnowione zabytki sąsiadują z budynkami wymagającymi natychmiastowego remontu oraz ze współczesnymi, zupełnie odbiegającymi stylem od tych dawnych.
Łódź w najbliższym czasie ma otrzymać spore środki na rewitalizację. Może więc za kilka lat Łódź trzeba będzie odkrywać na nowo? Czego miastu życzę.
Pomnik dwukrotnie zbudowany
Głównym punktem placu jest pomnik Tadeusza Kościuszki. W trzynastometrowy cokół wmontowane są 4 tablice ukazujące doniosłe sceny z życia narodowego bohatera. Jest tu więc przysięga na krakowskim rynku, dwie płaskorzeźby przedstawiające T. Kościuszkę z Jerzym Washingtonem i Bartoszem Głowackim, a także moment podpisania Uniwersału Połanieckiego. Cały pomnik ma 17 metrów wysokości.
Projekt artysty rzeźbiarza inż. Mieczysława Lubelskiego odsłonięto w dniu 14 grudnia 1930. Podczas okupacji hitlerowskiej, w nocy z 10 na 11 listopada 1939 r. pomnik wysadzono a pozostałe po zburzeniu części rozbito. Na jego miejscu Niemcy ustawili potężny obelisk ozdobiony wizerunkiem swastyki, na którego szczycie znalazła się figura orła. Po wojnie w roku 1960, w starym, przedwojennym kształcie odtworzył go Mieczysław Lubelski, który 30 lat wcześniej go stworzył.
Warto wiedzieć:
- Jak Łódź świętowała swoje 592 urodziny (Piotrkowska w obiektywie)
Warto zobaczyć:
- Pasaż Róży
